Ο παππούς μου ο Ευγένιος όταν του είπα ότι πέρασα στο Τμήμα Χημείας του ΕΚΠΑ μου είπε:
«Χαζουμάρες…! Μια γιατρέσσα έπριπι να γένς…! Μόνου οι γιατρέσσες έχουν αξία…! Ούλα τ’άλλα είναι μπαρμπούτσαλα…!!!»
Ο παππούς μου ήταν ένας θαυμάσιος άνθρωπος που με λάτρευε. Γεννημένος το 1926, είχε μεγαλώσει σε μια κοινωνία στην οποία ο πιο μορφωμένος άνθρωπος του χωριού -ή ο μοναδικός μορφωμένος- ήταν ο γιατρός. Κανένας δεν μπορούσε να συναγωνιστεί τον γιατρό σε γνώση επί παντώς επιστητού και ό,τι έλεγε ο γιατρός ήταν ιερή εντολή.
Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα ο κόσμος σε τίποτα πια δεν θυμίζει εκείνη την εποχή. H επιστημονική γνώση γύρω από τα θέματα υγείας έχει διευρυνθεί τόσο που σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες τα θέματα δημόσιας υγείας διαχειρίζονται πια ομάδες με πολλαπλές ειδικότητες, multidisciplinary teams (MDTs) όπως αναφέρεται βιβλιογραφικά [1]. Έτσι, στην Ολλανδία, την ευθύνη παρακολούθησης των παιδιών από την γέννηση εως 4 ετών δεν την έχει ένας παιδίατρος, αλλά μια ομάδα που περιλαμβάνει ψυχολόγο, εργοθεραπευτή, κοινωνικό λειτουργό, λογοθεραπευτή, νοσοκόμο, σύμβουλο θηλασμού και ενίοτε και άλλες ειδικότητες. Στην Αγγλία ήδη δρομολογείται η δημιουργία MDTs στα γραφεία των οικογενειακών γιατρών [2] ενώ διεθνείς οργανισμοί υγείας όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (World Health Organization, WHO) [3] και το Εθνικό Ινστιτούτο Επιστημών Περιβαλλοντικής Υγείας της Αμερικής (National Institute of Environmental Health Sciences, NIEHS) [4] έχουν πια αναγνωρίσει την σπουδαιότητα του τομέα της Περιβαλλοντική Υγείας ως έναν αναπόσπαστο και υψίστης σημασίας τομέα έρευνας της Δημόσιας Υγείας.
Μια νέα εποχή, η εποχή του Lifestyle Medicine, έχει έρθει ως μοναδική απάντηση στο αδιέξοδο που μας είχε οδηγήσει η ιατρική του 20ου αιώνα. Η νέα αυτή προσέγγιση, αναγνωρίζει την ανάγκη για ουσιαστική και αποτελεσματική πρόληψη, για ολιστική προσέγγιση του ανθρώπινου σώματος και πάνω απ’όλα, για ουσιαστική ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τις επιπτώσεις των επιλογών τους ως προς τον τρόπο ζωής (lifestyle).
Γιατροί, διαιτολόγοι, βιοχημικοί, γενετιστές, τοξικολόγοι, στατιστικολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, εκπαιδευτικοί, γυμναστές, ψυχολόγοι, σύμβουλοι ύπνου, σύμβουλοι θηλασμού, health coaches, life coaches, parenting coaches, training coaches, δάσκαλοι διαλογισμού, δάσκαλοι yoga και οποιοσδήποτε άλλος επαγγελματίας μπορεί να βοηθήσει να αποκατασταθούν οι ανισορροπίες στους έξι βασικούς πυλώνες του Lifestyle Medicine έχει θέση σε μια δημοκρατική αγορά, όσο συμβιβάζεται με την νομοθεσία κάθε χώρας.
Επίσημοι οργανισμοί προώθησης αυτής της επαναστατικής νέας ιατρικής του 21ου αιώνα έχουν πια ιδρυθεί σε όλον τον κόσμο [5]. Ο Ευρωπαικός Οργανισμός Lifestyle Medicine (ELMO) έκανε το πρώτο του συνέδριο μόλις πριν λίγους μήνες, τον Νοέμβριο του 2018.
Αυτά συμβαίνουν λοιπόν στον αναπτυγμένο κόσμο.
Τι συμβαίνει όμως στην Ελλάδα του χθες;
Στην Ελλάδα του χθες απαιτείται ακόμα πτυχίο ιατρικής, ή έστω διαιτολογίας, για να μπορεί κάποιος δημόσια να πει ότι η φυτοφαγική διατροφή μειώνει το ρίσκο εμφάνισης διαβήτη χωρίς να προκαλέσει την οργή των “ειδικών”.
«Και τι ξέρεις εσύ…; Γιατρός είσαι…;!»
Αν όμως έχεις πτυχίο ιατρικής ή διαιτολογίας μπορείς με άνεση να υπερασπίζεσαι κάθε αντιεπιστημονική θέση, να προωθείς την κατανάλωση αλλαντικών, να δίνεις διαιτολόγια “αποτοξίνωσης”, κετονικής διατροφής, να μιλάς για “ορθομοριακή” διατροφή, ακόμα και να έχεις συσκευή “βιοσυντονισμού” στο γραφείο σου. Κανείς δεν θα επιτεθεί στον δημόσιο λόγο σου ό,τι ψευδοεπιστήμη κι αν πουλάς αν πήρες κάποτε πτυχίο ιατρικής ή διαιτολογίας.
Η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων στην Ελλάδα του χθες, ακριβώς όπως ο παππούς μου, ακόμα πιστεύει πως μόνο ο γιατρός έχει την Γνώση. Κι έτσι αυτή η κοινωνική πίεση του παντογνώστη γιατρού οδηγεί πολλούς γιατρούς στο να αρνούνται να εκφράσουν την απολύτως αποδεκτή άποψη του «Δεν ξέρω» είτε από φόβο ότι θα θεωρηθούν ανεπαρκείς είτε από αλαζονεία.
Και έτσι φυσικά οδηγούμαστε σε τραγελαφικές καταστάσεις όπως αυτή του Ασωπού, όπου χιλιάδες τόνοι κρεμμύδια, πατάτες και καρότα Βοιωτίας μένουν απούλητα, παρόλες τις διαβεβαιώσεις για την ασφάλειά τους από τους επιστημονικούς εκπροσώπους των εργαστηρίων χημικής ανάλυσης βαρέων μετάλλων της χώρας… «Τι ξέρουν αυτοί..; Δεν είναι γιατροί!» [6]
Τραγελαφικές καταστάσεις που μόνο στην Ελλάδα μπορούν να συμβούν όπως η δημόσια διένεξη για την δήθεν “τοξική βόμβα” του ναυαγίου του Sea Diamond στον βυθό της Σαντορίνης, στην οποία για βδομάδες σύσσωμη η επιστημονική κοινότητα του ΕΛΚΕΘΕ προσπαθεί να αποδείξει το αυταπόδειχτο, ότι δηλαδή δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για την δημόσια υγεία [7]. Όμως… «Τι ξέρουν αυτοί..; Δεν είναι γιατροί!»
Στην Ελλάδα του χθες, τα ονόματα των ερευνητών που δημοσιεύουν μελέτες για διοξίνες σε μητρικό γάλα, PCBs, POPs, βαρέα μέταλλα και μικροπλαστικά σε ψάρια και δεκάδες άλλα θέματα δημόσιας υγείας δεν θα εμφανιστούν ποτέ στις αντίστοιχες δημοσιογραφικές στήλες.
«Τι ξέρουν αυτοί..; Δεν είναι γιατροί!»
Αυτή η Ελλάδα του χθες, και όχι μόνο η οικονομική κρίση, είναι υπεύθυνη για το δραματικό brain drain που έχει υποστεί η χώρα μας τα τελευταία χρόνια.
Γράφω αυτά τα λόγια απογοητευμένη για όσα έχει προκαλέσει αυτή η ελληνική νοοτροπία, ανακουφισμένη που πλέον δεν αποτελεί κομμάτι της (επαγγελματικής και όχι μόνο) καθημερινότητάς μου και σίγουρη ότι ακούω τον παππού μου από εκεί ψηλά να χασκογελάει λέγοντας
«Αμ στα ‘λεγα εγώ Λιέν… Έπριπι να γίνουσαν γιατρέσσα…!!!»
Το παραπάνω άρθρο είναι αφιερωμένο στον παππού μου, Ευγένιο Ιμαμίδη, και στους πολλούς Έλληνες γιατρούς που, σίγουροι για την ποιότητα των υπηρεσιών τους, δεν νιώθουν να απειλούνται από κανέναν, απολαμβάνουν αυτό τον νέο “επιστημονικό χορό” και την ανταλλαγή γνώσεων μεταξύ των διαφόρων ειδικοτήτων και μας καθοδηγούν στην Νέα Ιατρική του 21ου αιώνα.
Αυτοί οι επιστήμονες είναι η Ελλάδα του Αύριο. Στηρίξτε τους.
